170 χρόνια από την ίδρυση του Ουρανοσκοπείου!

Η Βλασσαρού ήταν μια μικρή γειτονιά, που χρονολογείτο από τους βυζαντινούς χρόνους και βρισκόταν κάπου εκεί στην άκρη της Αθήνας, μεταξύ της αρχαίας Αγοράς και του Θησείου…Βρισκόμαστε στις 26 Ιουνίου του 1842 και οι ελάχιστοι κάτοικοι της Βλασσαρούς ξύπνησαν από τη φασαρία που ακουγόταν μέσα στην ησυχία της ερημιάς. Κόσμος βρισκόταν στους δρόμους, οι περισσότεροι περπατώντας, άλλοι με γαϊδουράκια και κάποιοι, μετρημένοι στα δάχτυλα, με μικρές άμαξες ανηφόριζαν προς τον Λόφο των Νυμφών, εκεί όπου σήμερα βρίσκεται το Εθνικό Αστεροσκοπείο. Ανάμεσά τους ο δήμαρχος Αθηναίων, ο επίσκοπος Αττικής και πρόεδρος της Ιεράς Συνόδου, καθηγητές Πανε­πιστημίου, ο «Γέρος του Μοριά» Θό­δωρος Κολοκοτρώνης καθώς και άλ­λοι σημαίνοντες αγωνιστές της Επα­νάστασης με τις φουστανέλες τους, αξιωματικοί του στρατού και απλοί πολίτες.

Ήταν έξι το πρωί και ενώ εξελισσό­ταν μια πανέμορφη έκλειψη της Σελή­νης κατέφθανε ο βασιλιάς Όθωνας με τους υπασπιστές του.

Τα εγκαίνια

Λίγο αργότερα ξεκινούσαν τα εγκαί­νια ενός μεγάλου έργου, το οποίο οι εφημερίδες την επόμενη μέρα υπο­δέχθηκαν με ενθουσιασμό… «Η παρά το Θησείον θέσις ονομαζομένη Λό­φος των Νυμφών προσδιωρίσθη διά την ανέγερσιν του Ουρανοσκοπείου», έγραφαν εντυπωσιασμένες δημοσιεύ­οντας ταυτόχρονα την είδηση της θε­μελίωσης.

Και για να είμαστε ειλικρινείς, ήταν για πολλούς εκείνη την εποχή απορί­ας άξιον πώς ένα μικρό βασίλειο των Βαλκανίων, που μόλις είχε συμπληρώ­σει δέκα χρόνια ζωής, χωρίς να έχει άλλες, πιο απαραίτητες υποδομές, αποκτούσε ένα τόσο μεγαλειώδες για την εποχή έργο.

Η απόφαση του Γ. Σίνα

Εκείνη την εποχή στη Βιέννη ζούσε ένας βαθύπλουτος Έλληνας, που ήταν και γενικός πρόξενος της Ελλάδας στην Αυστρία. Χωρίς να έχει επισκε­φθεί την ελεύθερη Ελλάδα, ήταν ήδη γνωστός για τις ευεργεσίες του και εί­χε τιμηθεί με τον Αργυρό Σταυρό του Τάγματος του Σωτήρος. Με υπερηφά­νεια και σχεδόν στερεότυπα έγραφε σε όλες τις επιστολές του ότι ως Έλ­ληνας «επιθυμώ να γίνω το κατά δύναμιν ωφέλιμος εις το Γένος μου» και θα πρέπει να πούμε ότι πάντα αναζητού­σε τρόπους να ενισχύσει – κυρίως – τα πνευματικά ιδρύματα της χώρας.

Την ιδέα για την ανέγερση και τη λειτουργία ενός Ουρανοσκοπείου την είχε ένας φίλος του Σίνα, που ήταν και ασκούσε καθήκοντα πρέσβη της Αυ­στρίας στην Αθήνα, ο Άντον Πρόκες Όστεν. Την επιστημονική επιμέλεια ανέλαβε ο καθηγητής Αστρονομίας Γεώργιος Βούρης, ενώ ο νεαρός Δα­νός αρχιτέκτονας Θεόφιλος Χάνσεν την υλοποίηση του έργου. Η απόφαση ήταν σαφής… Το νέο Αστεροσκοπείο θα έπρεπε να ανεγερθεί κοντά στην Πνύκα, όπου είχε το περίφημο «ηλιοτρόπιόν» του ο αστρονόμος των αρχαί­ων Αθηνών Μέτων.

Η μελέτη

Ο αρχιτέκτονας Σάουμπερτ ανέλα­βε τη μελέτη για τη θέση του Αστε­ροσκοπείου. Στην αρχή προκρίθηκε ο υψηλότερος λόφος των Αθηνών, ο Λυ­καβηττός, αλλά τελικά κατέληξαν στον Λόφο των Νυμφών, αφού η πρόσβαση ήταν ευκολότερη και το έργο θα αντι­μετώπιζε λιγότερες δυσκολίες.

Εξάλλου εκείνη την εποχή, στην ευ­ρύτερη πολύβουη και πολυσύχναστη σήμερα περιοχή, τότε απλώνονταν αλώνια και ιδιωτικοί αγροί. Η γη ήταν βραχώδης και εξαιρετικά ασφαλής. Η αρχική μελέτη του κτηρίου παρουσίαζε μια κατασκευή μεσαιωνικού ρυθμού. Αναθεωρήθηκε από τον Χάνσεν, έναν νεαρό αρχιτέκτονα, που συνδύασε το σκόπιμο με την ομορφιά και την πανο­ραμική θέα. Η μελέτη θεωρήθηκε από τον Όθωνα, αφού στάλθηκε προς έλεγ­χο στις σημαντικότερες επιστημονικές φυσιογνωμίες της Ευρώπης και έτσι στον Χάνσεν δόθηκε τελικά η πρώτη μελέτη και η επίβλεψη του έργου.

Η ολοκλήρωση

Με τα μέτρα της εποχής και ο χρό­νος ολοκλήρωσης του Αστεροσκοπεί­ου ακολούθησε την ακώλυτη χρημα­τοδότηση του έργου. Τον Δεκέμβριο 1845 η ελληνική κυβέρνηση παρα­λάμβανε και επισήμως το αρχιτεκτονι­κό στολίδι που σύντομα έκανε γνωστή τη χώρα σε όλο τον κόσμο. Σε μία μό­νον διετία (1847-49) έγιναν έξι χιλιά­δες αστρονομικές παρατηρήσεις! Το Αστεροσκοπείο, το αρχαιότερο ερευ­νητικό ίδρυμα της χώρας, αγαπήθηκε από τους Αθηναίους που το θεωρού­σαν έκτοτε κόσμημα για την πόλη τους και αγαπημένο τόπο περιπάτου.

Πρώτος διευθυντής του ήταν ο Γε­ώργιος Βούρης, που παρακολουθώ­ντας τις εργασίες ανέγερσης φρόντιζε να λύνει τα προβλήματα που προέκυ­πταν από το δυσπρόσιτο της τοποθε­σίας και τις δυσκολίες μεταφοράς των οικοδομικών υλικών και του νερού.

Όταν ολοκληρώθηκε το έργο ο Φιλήμων έγραφε: «Τίποτε δεν επισκιά­ζει τον ευρύχωρον ορίζοντα του λό­φου των Νυμφών, του αυτοφυούς τούτου και αδιάσειστου βράχου, μό­νον όρια εις τον οφθαλμόν υπάρχουν τα ακατάβλητα της φύσεως όρια. Εξ ανατολών ο ροδόχρους Υμηττός, εκ δυσμών ο Πάρνης, προς βορράν το Πεντελικόν και προς νότον η ταπεινή νήσος της Αιγίνης και τα όρη της Πε­λοποννήσου»! 

Η λειτουργία

Εάν την ανέγερση του Αστεροσκο­πείου ανέλαβε ο Γεώργιος Σίνας, ο γι­ος του Σίμων φρόντισε για τον εξοπλι­σμό και τη λειτουργία του με τα πλέον σύγχρονα μέσα της εποχής. Καλύπτο­ντας τα έξοδα για την αγορά και απο­στολή των πολυδάπανων οργάνων που καθιστούσαν το Αστεροσκοπείο Αθηνών εφάμιλλο με τα Αστεροσκοπεία της υπόλοιπης Ευρώπης, δεν πα­ρέλειψε να εξασφαλίσει και το απαραίτητο επιστημονικό προσωπικό. Έτσι θα ορίσει διευθυντή, το 1858, τον Γερμανό αστρονόμο Γιόχαν Φρίντριχ Ιούλιο Σμιθ (1825-1884), καταβάλλοντας μηνιαία αμοιβή τριπλάσια του τότε μισθού των καθηγητών στο ελληνικό Πανεπιστήμιο. Η δε βασί­λισσα Αμαλία φρόντισε για τη δια­μόρφωση του κήπου που περιβάλλει το Αστεροσκοπείο χρησιμοποιώντας τον βοτανολόγο M. Bayer. Ο Σίμων Σί­νας συνέχισε να πληρώνει όσα ποσά απαιτούνταν για το Αστεροσκοπείο αλλά και για πλήθος άλλων αναγκών, όπως έπιπλα, επιστημονικές δημοσι­εύσεις, διαμόρφωση των γύρω δρό­μων κ.ά.

Οι ιστορίες αυτές προέρχονται από κείμενα του ιστορικού ερευνητή και δημοσιογράφου Λευτέρη Σκιαδά, εκδότη της εφημερίδας «ΜΙΚΡΟΣ ΡΩΜΗΟΣ», www.mikros-romios.gr, τηλ.: 210 3426833.

topontiki.gr

6 Μαϊου: Διάφορα φαινόμενα... σκάνε μαζί την ημέρα των εκλογών

 

Με το πιο μεγάλο φεγγάρι του έτους, την ένταση του φαινομένου των παλιρροιών και την κορύφωση της δραστηριότητας μίας ακόμη ανοιξιάτικης... βροχής διαττόντων θα συμπέσουν οι εκλογές της 6ης Μαΐου!
Όπως μεταδίδει το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων, το βράδυ της 5ης και της 6ης Μαΐου θα λάμπει στον ουρανό το μεγαλύτερο φεγγάρι του έτους, καθώς θα συμπέσουν δύο αστρονομικά φαινόμενα. Θα υπάρχει πανσέληνος και, ταυτόχρονα, η Σελήνη θα βρίσκεται στη μικρότερη δυνατή απόσταση από τη Γη. Ταυτόχρονα, το πολύ λαμπερό φεγγάρι θα σκεπάσει με τη λάμψη του μία ακόμη βροχή διαττόντων, τις Ήτα Υδροχοΐδες, που συμπωματικά κορυφώνονται το ίδιο βράδυ.

Συγκεκριμένα, στις 03:36 ώρα Γκρίνουιτς (06:36 ώρα Ελλάδος), τα χαράματα της 6ης Μαΐου θα υπάρχει πανσέληνος. Όμως μόλις δύο λεπτά νωρίτερα, στις 03:34 ώρα Γκρίνουιτς (06:34 ώρα Ελλάδος) η τροχιά της Σελήνης θα την φέρει στο κοντινότερο σημείο της από τη Γη, σε απόσταση μόλις 356.953 χιλιομέτρων.

Επειδή η τροχιά του δορυφόρου μας δεν είναι κυκλική, ούτε κανονική, η απόστασή του από τη Γη συνεχώς αυξομειώνεται. Το κοντινότερο σημείο κάθε μηνιαίας τροχιάς της Σελήνης λέγεται περίγειο και το μακρινότερο απόγειο. Τα περίγεια και τα απόγεια μέσα στο έτος αυξομειώνονται. Φέτος το κοντινότερο περίγειο όλου του έτους θα συμβεί στις 6 Μαΐου τα χαράματα, ενώ το μακρινότερο απόγειο, δηλαδή η μεγαλύτερη απόσταση Γης-Σελήνης για το 2012 (που θα είναι 406.450 χιλιόμετρα), θα λάβει χώρα στις 19 Μαΐου.

Όπως φαίνεται από τις δύο αποστάσεις περίγειου - απόγειου, υπάρχει μία σημαντική διαφορά απόστασης της τάξης περίπου των 50.000 χιλιομέτρων, με συνέπεια ο δίσκος του φεγγαριού στις 6 Μαΐου (περίγειο) να φαίνεται κατά 14% μεγαλύτερος σε σχέση με τις 19 Μαΐου (απόγειο).

Καθώς η Σελήνη ασκεί μόνιμη βαρυτική επίδραση στον πλανήτη μας, κάτι που είναι κυρίως ορατό μέσα από τις παλίρροιες στη Γη, στις 5 - 6 Μαΐου, όταν θα υπάρχει το μεγαλύτερο και πλησιέστερο φεγγάρι του έτους, αναμένεται ένταση του φαινομένου των παλιρροιών, κάτι που θα κρατήσει και τις επόμενες μέρες.
Η επόμενη πανσέληνος του 2012 θα συμβεί στις 4 Ιουνίου, ενώ το επόμενο περίγειο θα λάβει χώρα μία μέρα πριν, στις 3 Ιουνίου, οπότε η απόσταση Γης-Σελήνης θα είναι 358.482 χιλιόμετρα.

Συμπτωματικά, στο ίδιο διήμερο, 5 και 6 Μαΐου, θα κορυφωθεί και η δραστηριότητα μίας ακόμη ανοιξιάτικης βροχής διαττόντων, των Ήτα Υδροχοΐδων, που άρχισαν να εμφανίζονται από τις 19 Απριλίου και θα διαρκέσουν έως τις 28 Μαΐου. Φαίνεται να προέρχονται από τον αστερισμό του Υδροχόου (από όπου πήραν και το όνομά τους), ενώ η πραγματική προέλευσή τους είναι τα απομεινάρια σωματιδίων που άφησε πίσω του ο κομήτης του Χάλεϊ, όταν αυτά περιοδικά συναντούν την τροχιά της Γης.

Κατά μέσο όρο, στη φάση της αποκορύφωσης, παρατηρούνται σε κατεύθυνση νοτιοανατολική στον ουρανό γύρω στα δέκα μετέωρα (πεφταστέρια) την ώρα, με ταχύτητα περίπου 66 χλμ. την ώρα. Το αστρονομικό φαινόμενο κορυφώνεται μία έως δύο ώρες πριν την αυγή, επειδή όμως παράλληλα ο ουρανός θα κυριαρχείται από το πιο λαμπρό φεγγάρι του 2012, οι ξενύχτηδες, ιδίως στο Βόρειο ημισφαίριο, όπου ανήκει και η Ελλάδα, θα καταφέρουν με δυσκολία να δουν μόνο τα πιο φωτεινά από τα μετέωρα των Υδροχοϊδών. Μεγαλύτερες ελπίδες παρατήρησης θα έχουν οι κάτοικοι του Νοτίου ημισφαιρίου της Γης.

katohika.gr

Νέο ηλιακό σύστημα με... στριμωγμένους πλανήτες

Ένα νέο, παράξενο ηλιακό σύστημα ανακάλυψε το διαστημικό τηλεσκόπιο «Κέπλερ» στο οποίο οι πλανήτες περιφέρονται... “ασφυκτικά” στριμωγμένοι γύρω από το άστρο τους.

Η “απίστευτη” ανακάλυψη του ηλιακού συστήματος, που περιλαμβάνει έξι εξωπλανήτες, αποτελεί τη σημαντικότερη στο είδος της, από το 1995, όταν ανακαλύφθηκε ο πρώτος εξωπλανήτης. Αυτό γιατί ποτέ δεν έχει βρεθεί ταυτόχρονα τόσο μεγάλος αριθμός εξωπλανητών σε τροχιά γύρω από το ίδιο άστρο.
Το άστρο τους, που μοιάζει με τον ήλιο μας, σε απόσταση περίπου 2.000 ετών φωτός από τη Γη, είναι πιο «ηλικιωμένο» από το δικό μας, καθώς έχει ηλικία έξι έως δέκα δισεκατομμυρίων ετών.
Οι έξι εξωπλανήτες έχουν ακτίνα δύο έως 4,5 φορές μεγαλύτερη από αυτήν του δικού μας πλανήτη και μάζα δύο έως 13 φορές μεγαλύτερη. Πέντε από αυτούς βρίσκονται σε τρομερά κοντινές τροχιές στο άστρο τους -πιο κοντά από ότι ο Ερμής στο δικό μας ήλιο- με συνέπεια να είναι πιθανότατα υπερβολικά «καυτοί».
Το «έτος» για πέντε από αυτούς (δηλαδή μια πλήρης περιστροφή γύρω από το άστρο τους) διαρκεί από μόλις δέκα έως 47 μέρες. Στον έκτο και πιο μακρινό διαρκεί 118 μέρες.
Όπως εκτιμούν οι επιστήμονες από τις πρώτες ενδείξεις, οι νέοι εξωπλανήτες μοιάζουν μάλλον με μικρούς «Ποσειδώνες» παρά με γιγάντιες «Γαίες».
Οι πυκνές ατμόσφαιρές μερικών πλανητών πιθανώς περιέχουν υδρογόνο και ήλιο όπως του Ουρανού, ενώ κανείς από τους έξι δεν πρέπει να μοιάζει με τη Γη. Δύο από τους εξωπλανήτες ενδέχεται να είναι βραχώδεις με νερό αλλά δεν έχει επιβεβαιωθεί. Δεν αποκλείεται ακόμη, να υπάρχει και έβδομος πλανήτης που δεν έχει φανεί ακόμη.
Η ανακάλυψη, παρουσιάστηκε στο περιοδικό “Nature”, από τους ερευνητές με επικεφαλής τον ειδικό στους πλανήτες Τζακ Λισάουερ του Κέντρου Ερευνών Ames της NASA.
Ο Κέπλερ έχει εντοπίσει ακόμη τουλάχιστον 1.200 πρόσθετους υποψήφιους εξωπλανήτες, κάτι που θα επιβεβαιωθεί μέσα στους επόμενους μήνες.
Το διαστημικό τηλεσκόπιο έχει βρει ενδείξεις για ένα ακόμα σύστημα με τρεις εξωπλανήτες που ονομάστηκε «Κέπλερ-9», ενώ τον Ιανουάριο εντόπισε τον πρώτο σίγουρα βραχώδη εξωπλανήτη, ο οποίος ονομάστηκε «Κέπλερ-10». Το νέο ηλιακό σύστημα των έξι εξωπλανητών πήρε την ονομασία «Κέπλερ-11».

πηγή:enet.gr

Αεροπλάνο-τηλεσκόπιο εντόπισε νεογέννητα άστρα

Την πρώτη του επίσημη αποστολή ολοκλήρωσε με επιτυχία το SΟFΙΑ, ένα τηλεσκόπιο που ερευνά στο υπέρυθρο του φάσματος και είναι εγκατεστημένο σε ένα αεροσκάφος Βoeing 747. Η ΝΑSΑ αποφάσισε να δημιουργήσει αυτό το εναέριο διαστημικό παρατηρητήριο ώστε να ξεπεράσει τους διαφόρους παράγοντες (σκόνη, νέφη, υδρατμούς κ.ά.) που υπάρχουν στην ατμόσφαιρα της Γης και εμποδίζουν τη διαστημική παρατήρηση.
Βασική επιδίωξη των επιστημόνων είναι να χρησιμοποιήσουν το SΟFΙΑ (Στρατοσφαιρικό Παρατηρητήριο για την Υπέρυθρη Αστρονομία) για να μελετήσουν κοσμικά φαινόμενα όπως ο σχηματισμός άστρων και πλανητών καθώς και η εξαφάνιση ύλης μέσα σε μαύρες τρύπες.
Στην πρώτη αποστολή το τηλεσκόπιο κατάφερε να καταγράψει εξαιρετικά λεπτομερείς εικόνες από το νεφέλωμα του Ωρίωνος,(φωτογραφία: στην πρώτη εικόνα το νεφέλωμα όπως φαίνεται στο ορατό φως και στις υπόλοιπες δύο όπως φαίνεται στο υπέρυθρο ) το οποίο βρίσκεται στις νότιες περιοχές του αστερισμού του Ωρίωνος και αποτελεί ένα εργοστάσιο παραγωγής άστρων. Η αποστολή στέφθηκε με επιτυχία: το νεφέλωμα καλύπτεται από πυκνά νέφη σκόνης τα οποία αλλοιώνουν τις εικόνες που καταγράφει ένα τηλεσκόπιο και με το SΟFΙΑ κατάφεραν τελικά να ξεπεράσουν αυτό εμπόδιο. Οι επιτελείς της αποστολής αναφέρουν ότι το τηλεσκόπιο κατέγραψε πλήθος νεογέννητων άστρων, η μελέτη των οποίων θα αποκαλύψει σημαντικά στοιχεία στους επιστήμονες.

Πηγή: pyles.tv