Οδοιπορικό στην Όρμα - Αριδαία Εδέσσης

των Διονύση Ανεμογιάννη, Μάρκου Ψηλοπάτη, Χριστίνας Βουλτούρκη

Ήταν μια κουραστική μέρα στη δουλειά, είχα ένα ΔΝΤ στο κεφάλι και στη τηλεόραση ειδήσεις. Έβγαλα τα παπούτσια, μόνο η σκέψη της γεμάτης με ζεστό νερό μπανιέρας μπορούσε να με χαλαρώσει. Μπήκα στο μπάνιο, έκανα ένα κρύο ντους και έφυγα για Αριδαία· για το "Μεγαλύτερο Τζακούζι της Φύσης"!

Ξεκινώντας από Αθήνα, η εθνική άδεια, χαλί στους τροχούς του C2, αποκάλυψε το χωριό της Όρμας, λίγο πιο έξω από τη πόλη της Αριδαίας, μέσα σε 6 περίπου ώρες. Φτάνοντας στο γραφικό αυτό σκηνικό, ανέγγιχτο από την αστική τρέλα, ήξερες πως εδώ θα άλλαζαν οι ρυθμοί σου.
Η Όρμα είναι ένα μικρό χωριό στους πρόποδες του όρους Βόρα. Το χωριό είναι εξαιρετικά γραφικό, έχει μία λιθόστρωτη κεντρική πλατεία ενώ το διασχίζει ένα ποτάμι που στολίζει τους δρόμους με αιωνόβια πλατάνια. Η Όρμα προσφέρεται για διαμονή, καθώς πέρα από το προνομιακό σημείο που βρίσκεται (15χλμ. από τη πόλη της Αριδαίας, 24χλμ από το χιονοδρομικό του όρους Καϊμακτσαλάν και 2χλμ από τις θερμές πηγές της περιοχής), διαθέτει πολλούς παραδοσιακούς ξενώνες. Μεγάλα διαμερίσματα με τζάκι και αυτόνομη θέρμανση που δεν σταματά να καίει.
Ένα από τα πράγματα που με εντυπωσίασε στην επαρχία (με εντυπωσίασε μόνο και μόνο επειδή το λησμονούμε στη πόλη), είναι η εγκαρδιότητα και η καταδεκτικότητα των κατοίκων. Όπως περπατούσαμε στο χωριό, διστακτικοί, γνήσιοι αθηναίοι, καλημερίσαμε μια παρέα ηλικιωμένων και εκείνοι ενθουσιασμένοι αποφάσισαν να μας κεράσουν τσίπουρο. Μπήκαμε σε ένα σπίτι δίπλα στο παλιό μύλο, που είχαν κάνει αυτοσχέδιο καφενείο, βασικά τσιπουράδικο, οι άντρες του χωριού. Η απόσταξη γινόταν επί τόπου, και το τσίπουρο έρεε σαν το ποτάμι πιο δίπλα. Τους ευχαριστήσαμε, και κατηφορίσαμε πάλι, αυτή τη φορά με ένα βήμα πιο ελαφρύ, λίγο πιο ασταθές!
Σειρά είχε η πόλη της Αριδαίας. Πρόκειται για μία σύγχρονη Mακεδονική πόλη, μεγάλη και πολύβουη -μόλις 100χλμ από Θεσσαλονίκη, 530χλμ από Αθήνα-. Η Αριδαία ανήκει πλέον (ένεκα του ζευγαρώματος που ήθελε ο Καλλικράτης) στο δήμο Αλμωπίας. Η περιοχή είναι εντυπωσιακά εύφορη, μία ανεξάντλητη κοιλάδα που παράγει από κόκκινο πιπέρι («μπούκοβο») μέχρι σπαράγγια, λωτούς και ροδάκινα. Ο αντιδήμαρχος Αλμωπίας, Γιώργος Τραπεζανίδης μας απάντησε σχετικά: «Το εύκολο είναι να πεις τι ΔΕΝ παράγει η Αριδαία. Το χώμα είναι τόσο πλούσιο που ελάχιστα προϊόντα δεν ευδοκιμούν.»
Σύντομο Μάθημα Ιστορίας. Η Αλμωπία πήρε το όνομά της από τον γιο της Έλλης και του Ποσειδώνα, Άλμωπο, τον γίγαντα και ήρωα. Η περιοχή κατοικήθηκε την εποχή του Χαλκού, αργότερα την κατέλαβαν οι Μακεδόνες. Κάθε κατακτητής στη περιοχή άφηνε το στίγμα του, με ένα καινούργιο όνομα. Οι Βούλγαροι την είχαν ονομάσει Μέγκλεν («ομιχλώδη») και οι Οθωμανοί Τούρκοι Καρατζόβα, δηλαδή κοιλάδα με μαύρο χώμα. Η περιοχή απελευθερώθηκε το 1912 από το Μακεδονικό Στρατό, ενώ το 1922 με τη Μικρασιατική Καταστροφή, υποδέχτηκε μεγάλο πλήθος Μικρασιατών, Θρακιωτών και Ποντίων προσφύγων.
Η Αλμωπία είναι τόπος εξαιρετικής φυσικής ομορφιάς και γι αυτό προσφέρεται για φυσιολατρικές εκδρομές και αθλητικό τουρισμό. Ένα στοίχημα για μας υπήρξε η ανάβαση στο Μαύρο Δάσος. Πρόκειται για ένα δάσος με πελώριες οξιές και πεύκα των οποίων η βλάστηση είναι τόσο πυκνή που δεν επιτρέπουν να εισχωρήσει το φως του ήλιου. Η μερική αποψίλωση έχει δημιουργήσει μονοπάτια στο δάσος, όμως ακόμη και σήμερα υπάρχουν σημεία που το φως δεν διαπερνά την οργιώδη βλάστηση. Στη διαδρομή προς το δάσος συναντά κανείς διάφορα πλατώματα και πυροφυλάκια για να ξαποστάσεις ενώ σε διάφορα σημεία, το τρεχούμενο νερό γίνεται βάλσαμο στη κούραση της πεζοπορίας. Ο θρύλος λέει πως από το Μαύρο Δάσος πήρε ο Μέγας Αλέξανδρος τα ξύλα για να φτιάξει τις ξακουστές σάρισες των έξι μέτρων με τις οποίες είχε εξοπλίσει το στρατό του.

Μία ακόμη διαδρομή που αξίζει κανείς να ακολουθήσει είναι το μονοπάτι που ξεκινά από τα λουτρά Πόζαρ και οδηγεί στο σπηλαιολογικό πάρκο του υψώματος (το μοναδικό στην Ελλάδα). Η διαδρομή η οποία αρχικά παράλληλη στο Θερμοπόταμο, αποκαλύπτει το παραποτάμιο μαγικό τοπίο και ξεδιπλώνει σιγά-σιγά τα κρυμμένα μυστικά της: τους δεκάδες καταρράκτες που σχηματίζει το ποτάμι καθώς κατεβαίνει τη πλαγιά, τη πλούσια χλωρίδα και τις δεκάδες σπηλιές. Στο βουνό υπάρχει ένα σύμπλεγμα 15 σπηλαίων με βάραθρο 50μ. Λέγεται ότι τα σπήλαια κατοικούνταν ήδη από τη Παλαιολιθική εποχή, ενώ διάφορα ευρήματα (εργαλεία, όπλα, καθώς και το λείψανο μιας προϊστορικής πελώριας αρκούδας) επιβεβαιώνουν τους παραπάνω ισχυρισμούς. Η διαδρομή διαρκεί περίπου τρία τέταρτα και προσφέρει μία πλήρη (όσο και εξοντωτική) φυσιολατρική εμπειρία.

Πέρα από πεζοπορία, ο ενδιαφερόμενος έχει πολλές δυνατότητες ενασχόλησης στη περιοχή της Αλμωπίας. Διάφοροι ιδιώτες οργανώνουν εκδρομές με άλογα στη φύση, ενώ οργανωμένα πρακτορεία κανονίζουν εξορμήσεις με 4x4, ορεινή ποδηλασία, αναρρίχηση (το φαράγγι των λουτρών προσφέρεται γι αυτή τη χρήση), πέρασμα ποταμού (Flying fox), καγιάκ και ράφτινγκ. Ένα από τα εντυπωσιακά πράγματα που θα δει κανείς στην Αριδαία είναι το νεαρό του κόσμου που την επισκέπτεται. Σε αντίθεση με άλλα λουτρά ανά την Ελλάδα, η περιοχή έχει καθιερωθεί ως νεανικό άσυλο, με δραστηριότητες και προσφορές που απευθύνονται κυρίως σε αυτό το πληθυσμό.

Το σημαντικότερο όμως αξιοθέατο της περιοχής δεν είναι άλλο από το ιαματικό λουτράκι ή Πόζαρ (Πο= κάτω, Ζαρ= φωτιά). Πρόκειται για ένα φυσικό θερμό λουτρό, που τροφοδοτείται συνεχώς με τα νερά του Θερμοποτάμου, που φτάνει σε αυτό ως καταρράκτης. Η θερμοκρασία του νερού είναι περίπου 36-37 ^oC , και έχει βάθος περίπου ένα μέτρο. Το φυσικό αυτό “τζακούζι”, είναι πλούσιο σε Ca-Mg-HCO3-K-B και έχει χαρακτηριστεί ασβεστιο-ανθρακικό. Επίσης σε αντίθεση με άλλα λουτρά ανά την Ελλάδα, είναι σχεδόν άοσμο (ούτε ένδειξη από την ενοχλητική οσμή του Θείου). Το νερό θεωρείται ιαματικό και λέγεται πως βοηθά στην αντιμετώπιση ρευματοπαθειών, παθήσεις δέρματος, γυναικολογικά, (κλπ) ενώ συνιστάται και για ποσιθεραπεία. Όπως και να χει το μόνο σίγουρο είναι πως τα θερμά λουτρά χαρίζουν μια μοναδική αίσθηση ευεξίας και ένωσης με τη φύση. Το σκηνικό επενδυμένο με τους επιβλητικούς καταρράκτες και τις αποχρώσεις του νερού, είναι υπερβατικό ενώ η εναλλαγή από το εξωτερικό κρύο (5^οC) στα θερμά λουτρά είναι αναζωογονητική. Οι καταρράκτες παρέχουν επαγγελματικό μασάζ στο σώμα σου και αν συνδυάσεις τα καυτά λουτρά με ένα πέρασμα στο παγωμένο ποτάμι που τρέχει δίπλα, ολοκληρώνεις την εκστατική εμπειρία που μπορεί να παράσχει το φυσικό αυτό θαύμα.  Τέλος, η μυσταγωγία των λουτρών βρίσκει ουσιαστική έκφραση τις βραδινές ώρες (τα λουτρά λειτουργούν όλο το 24ωρο) όταν το σκοτάδι αντιπαλεύει το σεληνόφως και οι καταρράκτες θυμίζουν φαράγγι τρόμου.

Ένα μέρος που κερδίζει σε δημοτικότητα τα λουτρά είναι το χιονοδρομικό κέντρο του όρους Καϊμακτσαλάν (που στα τούρκικα σημαίνει: κλέφτης του χιονιού). Το κατάλευκο βουνό με τη κορυφή του στα 2.524μ, αποτελεί ένα από τα πλέον ξακουστά χειμερινά θέρετρα της χώρας. Το χιονοδρομικό του κέντρο διαθέτει 14 πίστες και μπορεί να ικανοποιήσει ακόμη και τους πιο απαιτητικούς.

Η νύχτα στην Αριδαία δεν ήταν δυνατόν να κυλήσει χωρίς τοπικούς μεζέδες και τσίπουρο. Επισκεφτήκαμε λοιπόν, το αποστακτήριο της οικογένειας Θωμαΐδη στη Πιπεριά (χωριό λίγο έξω από την Αριδαία) όπου και βρήκαμε το γκουρού του τσίπουρου, τον  Φ. Θωμαΐδη. Όπως μας εξομολογείται, το καλό τσίπουρο εξαρτάται από τη ποιότητα της πρώτης ύλης, τη καθαριότητα, την υπομονή του παραγωγού και τις γνώσεις του στο αντικείμενο. «Στο τσίπουρο ό,τι πληρώνεις, παίρνεις. Προτιμώ τα εμφιαλωμένα από κάβες, είναι αντίστοιχο με το ελαιόλαδο, εξάλλου. Θα έπαιρνες λάδι χύμα αν δεν ήξερες τον παραγωγό; Βέβαια ελάχιστα τσίπουρα σήμερα είναι ανόθευτα, αν στα 8€, ο φόρος προϊόντος είναι 4,5€ δεν βγαίνεις, παρά μόνο αν δεν έχεις το κόστος της πρώτης ύλης, του σταφυλιού».

Η επόμενη μέρα στην Αλμωπία μας επιφύλασσε και αυτή εκπλήξεις ,αυτή τη φορά δυσάρεστες. Πρώτος μας σταθμός το βυζαντινό φρούριο στη Χρυσή. Περιτριγυρισμένο από τη φυσική τάφρο που δημιουργεί το ποτάμι της Μογλενίτσας, και σε στρατηγικό υψόμετρο που του επιτρέπει τη περιμετρική παρατήρηση ολόκληρου του κάμπου των Μογλενών, το κάστρο της Χρυσής, θα μπορούσε να είναι ένα μνημείο άξιο προσοχής. Το κάστρο χρονολογείται από τον 10-12^ο αιώνα μ.Χ., και σήμερα σώζεται από αυτό, ένα μικρό μέρος του τοίχου και τρεις μεγάλοι πύργοι· κάποιες κολώνες, μάρμαρα, δάπεδα και τα ίχνη μιας σταυροειδούς βυζαντινής εκκλησίας θα μπορούσε κανείς να τα δει, αν δεν βρίσκονταν κάτω από τη πυκνή βλάστηση. Το κάστρο είναι πλέον δέντρο πνιγμένο στο κισσό του χρόνου και της αδιαφορίας. Οι μοναδικές ανασκαφές (27 χρόνια πριν) απλά υπενθυμίζουν την ανάγκη για συντήρηση και φροντίδα προκειμένου να γίνει ο χώρος επισκέψιμος.

Αφήνοντας πίσω τα εμβληματικά τείχη του κάστρου και την καταπληκτική θέα, πήγαμε να χαιρετίσουμε το «αρχοντικό του Μενέλαου Λουντέμη». Το θέαμα ωστόσο από την οικεία του, ήταν κυριολεκτικά σπαραξικάρδιο. Ένα σπίτι-ερείπιο, πνιγμένο στη βλάστηση, βεβηλωμένο από τα γκράφιτι και την αδιαφορία. Στο ίντερνετ περισσεύουν οι σελίδες διαμαρτυρίας και έκκλησης για βοήθεια, ενώ όπως πληροφορηθήκαμε, το 1988 η Μελίνα Μερκούρη ,ως υπουργός πολιτισμού, είχε χορηγήσει 6 εκατομμύρια ευρώ για την ανάπλαση του χώρου· λεφτά που ως είθισται στη χώρα μας, χάθηκαν κάπου στο δρόμο. Θέαμα λυπηρό και ανάξιο της ιστορίας που κουβαλά το σπίτι αυτό, με πλήγωσε και πείσμωσε παράλληλα, να ψάξω να βρω ένα τρόπο δράσης/αντίδρασης.

Η Αλμωπία μας κέρασε χαρές και πίκρες, υπέροχους καρπούς, αναζωογονητικά λουτρά, μια παρθένα φύση και εγκάρδια χαμόγελα περαστικών ανθρώπων. Η μαγεία παραφυλά σε κάθε γωνία αυτού του τόπου, και σε εκπλήσσει σε κάθε στροφή του δρόμου. Αξίζει να πας και συ, έστω για ένα λουτρό και μετά, πάλι γραφείο…

Υστερόγραφο. Η διαδρομή προς Αριδαία υπήρξε μια σχετικά φτηνή εκδρομή. Πέρα από τις πολύ χαμηλές τιμές της Αριδαίας, για βενζίνη και διόδια ξοδέψαμε μόλις 148€ (140 για βενζίνη και 8 για διόδια!). Τελικά το να σηκώνεις μπάρες, είναι πιο διασκεδαστικό απ’ ότι περίμενα, δίνει επίσης μια αίσθηση ευεξίας παραπλήσιας αυτής των λουτρών! Καλημέρα σας…

Διονύσης Ανεμογιάννης

πηγή:ellispoint